احکام وصیت

سؤال (1): اگر میت وصیت کرده که ثلث مال او را به مصرفى برسانند ، تاثلث جدا نشده آیا مى شود در ملک او نماز خواند یانه وآیا ورثه او هم نمى توانند نماز بخواند ؟

جواب : فرقى بین ورثه وغیر ورثه نیست .

سؤال (2): اگر اجیر بیش از تمام کردن نمازهاى میت بمیرد وخودش هم نماز قضا داشته باشد ، باید از مال او براى نمازهائى که اجیر شده اجیر بگیرند واگر چیزى زیاد آمد در صورت وصیت واجازه ورثه براى نمازهاى او اجیر بگیرند ، واگر اجازه ندهند ثلث مال او را به مصرف نمازهایش برسانند واگر وصیت نکرده بدون رضایت ورثه ممکن است عمل شود یانه ؟

جواب : اگر وصیت به ثلث نکرده چیزى بر ورثه واجب نیست مگر بنحو احسان ، وبر پسر بزرگ واجب است که نمازهاى قضا شده پدر را خود قضاء نماید یااجیر بگیرد .

سؤال (3): اگر میت وصیت نامه داشته باشد ولى مفقود شده چه کنند ؟

جواب : فحص نمایند بقدر امکان .

سؤال (4): شخصى به این عبارت وصیت کرده : در صورت فوت موصى 20 من زمین بذر افشان را .......... زراعت نموده پس از وضع حق الزرع محصول زمین را به وصى تحویل داده وایشان در صوم وصلاة موصى صرف نماید ، وبقیه اموال خود را به مبلغ 70 تومان بر زن وبر پسر برادر زن مصالحه نموده که صرف دفن وکفن وتعزیه نماید ، آیا وصیت مذکور وقف است یاوصیت به وقف ؟ وتا چند سال باید وصى عمل نماید آیا تامادام العمر زارعى که موصى تعیین نموده یاتامادام العمر وصى یابیشتر ؟

جواب : نه وقف است نه وصیت به وقف است ، بلکه صرف وصیت است ودر ثلث نافذ است .

سؤال (5): اگر موصى براى وصى در مال الوصیه مدت تعیین نکرده تکلیف وصى چگونه است ؟

جواب : مادامى که مال باقى است به وصیت عمل نماید .

سؤال (6): اگر خبر وصیت موصى بعد از فوت به وصى برسد ، آیا جایز است وصیت موصى را وصى رد کند یاخیر ؟

جواب : جائز نیست .

سؤال (7): اگر شخصى را موصى به جهت زراعت زمین مال الوصیه تعیین کند ، بعد از فوت آن زارع آیا پسران آن زارع زمین را زراعت کنند یاوصى باید زارع را تعیین کند ؟

جواب : وصى باید تعیین نماید وبهتر آنست که پسر زارع را تعیین نماید .

سؤال (8): اگر محل وصى به محل زمین مال الوصیه دور باشد وبراى وصى پیدا کردن شخصى براى حفظ مال الوصیه مشکل باشد ، آیا وصى مى تواند آن زمین را بفروشد ودر جاى دیگرى بخرد یاتبدیل نماید ؟

جواب : نمى تواند تبدیل نماید .

سؤأل (9): آیا وصى به جهت ابقاء مال الوصیه جایز است مال الوصیه را به عنوان وقف به تصرف اداره اوقاف بدهد یاخیر ؟

جواب : جایز نیست .

سؤال (10): شخصى که در مرض موت تمام اموال خود را مصالحه بر زن وغیره نموده وعواید 20 من زمین را براى صوم وصلاة وبریه وصیت کرده ، مظنون آنست که مقصود موصى محروم نمودن ورثه بوده ونمى دانسته که باید وصى زاید بر ثلث مال الوصیه را به امضاء وارث برساند ، چون موصى اولاد نداشته ، یگانه وارث وى یک برادر ابوینى است که قبل از احداث سجل احوال بدون شناسنامه مفقود الاثر مى باشد وفعلاً در حدود نود وپنج سال از سن مفقود مى گذرد ، تاکنون اطلاعى از او نیست ، یک پسر هم داشته آنهم فوت کرده و 4 اولاد دارد ، موصى دو برادر وخواهر هم پدرى داشته بعد از ایشان فوت کرده اند واولاد شان باقى است ، آیا در این صورت براى وصى هر زمان یأس از حیاة مفقود حاصل شد ، ولى شک در مقدم ومؤخر بودن فوت مفقود از مورث داشته باشد ونیز شک دارد در غیر وطن آیا وارثى دارد یاخیر ؟ چگونه وصى عمل کند تا ابـراء ذمه از میت شود ؟ آیا زاید بر ثلث را به امضاء وارث مفقود الاثر برساند ؟

جواب : چونکه زمان فوت موصى معلوم بوده وزمان فوت برادر مفقود الاثر معلوم نیست لذا استصحاب بقاء برادر مفقود الاثر مى کنیم وورثه موصى نوه هاى برادر مفقود الاثر مى باشند واینجا چنانچه امضاء نموده اند آنچه تصرف شده نسبت به مال زائد بر ثلث فبها ، والا از عائدات بعدى تدارک طلب آنها مى شود .

سؤال (11): شخصى باخط وصیت کرده وفرزند غیر ارشد خود را بدون علم واطلاع وى وصى قرارداده که بعد از فوت باغ وملک مرا فروخته ثلث آن را صوم وصلاة وخیرات معینه وحج انجام دهد ، وصى به تمام وصایاى موصى عمل کرده الاّ حج، ولد ارشد مدعى شده که به باغ وملک احتیاج دارم ، من ارشد هستم وحج را خودم انجام مى دهم . باغ وملک را به تصرف گرفته وحج را به عهده گرفته واینک سیزده سال است از فوت موصى مى گذرد از حج خود دارى نموده ومى نماید ، آیا این حج به عهده اولاد ارشد است که قبول کرده ؟ یابه عهده وصى که آن را موصى تعیین کرده ؟

جواب : بر وصى واجب است که انفاذ وصیت را حتى المقدور بنماید ولو به شکایت وگرفتن زمین باشد .

سؤال (12): وصیت به سکنى مادام لم یملک داراً ومادامت لم تتزوج صحیح است یاخیر ؟

جواب : هر شرطى که در وصیت به سُکنى نماید صحیح است .

سؤال (13): باتوجه به این وصیت نامه که نقل مى شود : (ثلث خانه سکنى که هستیم بعد از فروش به مصارف خیریه از اولاد پسرى فقیرم که متدین بوده باشد بدهند) وباتوجه به احوال بنده که شرح دادم وپسر کوچکتر ایشان ، این ثلث خانه را به بنده باید بدهند ؟ یابه پسر کوچکتر ؟

جواب : هر کدام از پسر ها چه کوچک وچه بزرگ آنهائى که فقیر ومتدین مى باشد بانها مى دهد ، وتشخیص فقر ودیانت پسرها بعهده وصى مى باشد .

سؤال (14): مرحوم پدرمان وصیت کرد که خانه مرا تاپانزده سال ورثه حق فروش ندارد ، وچنانچه نفروختند ولو تاپنجاه سال باید از ثلث من فلانى وفلانى در آن سکونت نماید ، باتوجه به اینکه مال ایشان به این مقدار زیاد نیست وتابیست ودو سال بعد خانه مسکونى ایشان فروش رفت ، اجاره این مدت بعهده کیست ؟

جواب : بعد از سکونت 15 سال کسى که در آن سکونت نموده اگر از همان افرادى باشد که پدرشان وصیت نموده بود اجاره دادن انها احتیاج ندارد در صورت وفاء ثلث اما اگر غیر از آنها کسى دیگر سکونت نموده بوده وجه اجاره این مدت را باید بدهد .

سؤال (15): مرحوم دو وصى براى خود قرار داده ، آیا مى تواند یکى از دو وصى ثلث خانه را به وصى دیگر بدهد وآن یکى هم تمام آن را به پسر کوچکتر بدهد تابه مصرف خود برساند ؟

جواب : یکى از وصى ها وصى بودن خودش را نمى تواند به وصى دیگر واگذار نماید ، اما اگر این ثلث را به عنوان اینکه وصى دیگر شخص امینى است در اختیار او قرار دهد واو هم باتشخیص نظر خود عمل نماید اشکالى ندارد .

سؤال (16): شخصى وصیت نموده ثلث کلیه مایملکم از نخیل وفصیل وسائر اشجار واراضى مزروعى وغیره بعد از افراز وفروش صرف نمایند در کفن ودفن وسائر مخارج ومصارف مرسوم محلى ، ومابقى از ثلث در امور خیریه از قبیل نماز وروزه وغیره مصرف شود بااینکه بدهکار واجبات مالى وبدنى از حج وزکوة وخمس ونماز وروزه نیست ، آیا مى شود مقدار را اموال اضافى از ثلث خرج تعمیر مسجدى که ناتمام است وبانى ندارد بشود یاخیر ؟

جواب : احتیاطاً مقدارى نماز وروزه بدهند وبقیه را در تعمیر مسجد صرف نمایند .

سؤال (17): آیا جایز است در حال حیات وصیت شود که بعد از مرگ اعضاء او را بدهند به کسى که زندگى او متوقف است بر آن ، یااینکه عضو ضرورى است گرچه زندگى متوقف بر آن نباشد ؟ وبه فرض جواز آیا اجازه ولى لازم است یانه ؟

جواب : در صورت اول که زنده ماندنش متوقف بر آنست جایز است ودر صورت دوم که ضرورى اوست وحیاة بیمار متوقف بر آن نیست اهم ملاحظه مى شود واذن ولى لازم نیست .

سؤال (18): در وصیت نسبت به اعضاء بدن آیا باید موصى له معین باشد یااینکه بطور عام ونامعین مى شود وصیت کرد ؟ مثلاً اجزاء بدن را تبرع کند به گروه وسازمان ویژه اعضاء ، وتشخیص نیازمند باعضاء باخود آنها باشد.

جواب : تعیین موصى له لازم نیست .